ikdestek
EYT ile İşten Ayrılanların Hakları nelerdir? Kıdem tazminatı, yıllık izin ve diğer tüm yasal güvencelerinizi 2025 güncel bilgileriyle öğrenin.
EYT ile İşten Ayrılanların Hakları Nelerdir
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesi Türkiye’de çalışma hayatını etkiledi. Bu düzenleme milyonlarca çalışanın emeklilik hayallerini yeniden şekillendirdi. Mart 2023’te 7438 sayılı Kanun yürürlüğe girdi. Bu kanun 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanları kapsıyor. Prim gün sayısını ve sigortalılık süresini tamamlayanlar artık yaş şartı olmadan emekli olabiliyor. Bu durum EYT kapsamında emekli olup işten ayrılmayı düşünenler için yeni sorular doğurdu. En önemlisi: “Hangi haklara sahibim?“. Bu yazıda EYT ile işten ayrılan çalışanların haklarını ele alacağız. Kıdem tazminatı, yıllık izin ücreti ve diğer güvenceleri inceleyeceğiz. Tüm bilgileri 2025 güncel durumuyla detaylıca açıklayacağız. Bu konu hem çalışanlar hem de işverenler için çok önemlidir. Çalışanlar haklarını korumalıdır. İşverenler ise yasal yükümlülüklerini bilmelidir.
EYT Kapsamında Emeklilik Şartları Nelerdir?
EYT düzenlemesinden yararlanıp emekli olmak önemlidir. Böylece işten ayrılıp ilgili haklara kavuşabilirsiniz. Bunun için önce belirli şartları karşılamanız gerekir. 2023’teki yasal düzenleme 8 Eylül 1999 öncesi sigortalıları hedefler. Bu tarihten önce sigortalı olmalısınız. Ayrıca SGK’nın belirlediği prim gün sayısını doldurmalısınız. Sigortalılık süresini de tamamlamanız şarttır. Bu şartları sağlayanlar yaşa bakılmaksızın emeklilik başvurusu yapabilir. Prim gün sayısı ve sigortalılık süresi çalışana göre değişir. Sigorta kolu (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) ve ilk sigortalılık tarihi bunu etkiler. Emeklilik hakkını kazandığınızı teyit etmelisiniz. Bunun için e-Devlet’e veya SGK müdürlüklerine başvurun. “Emekli olabilir” yazısı alın. Bu süreçteki ilk ve en önemli adımdır. Bu şartları yerine getiren her çalışan EYT hakkını kullanabilir. Emeklilik hakkıyla işten ayrılabilir. Sonrasında yasal haklarını talep edebilir.
EYT Kapsamında İşten Ayrılmada Kıdem Tazminatı Hakkı
EYT ile emekli olup işten ayrılanların en önemli hakkı kıdem tazminatıdır. Çalışanlar bu hakkı çok merak eder. Türk İş Kanunu bu konuda nettir. Emeklilik nedeniyle iş sözleşmesini feshedenler kıdem tazminatı alabilir. Tabi belirli koşulları sağlamaları gerekir. EYT ile emeklilik de bu kapsamdadır.
Kıdem tazminatı için temel şart en az bir yıl çalışmaktır. Çalışanın aynı işverene bağlı olması gerekir. Bu bir yıllık süreyi hesaplarken önemli bir nokta vardır. İşveren, aynı işverenin farklı işyerlerindeki süreleri de birleştirir. EYT’li çalışan emeklilik nedeniyle ayrılacağını dilekçeyle bildirir. Ayrıca SGK’dan aldığı emeklilik belgesini sunar. Bu durumda işveren kıdem tazminatını ödemek zorundadır. Bu yasal bir zorunluluktur.
Kıdem tazminatını hesaplarken çalışanın son brüt ücreti esas alınır. Her tam hizmet yılı için 30 günlük brüt ücret ödenir. Bir yıldan artan süreler de aynı oranla hesaplanır. Ancak unutmayın: Kıdem tazminatının bir tavanı vardır. Bu tavanı en yüksek devlet memurunun emeklilik ikramiyesi belirler. Tavan her yıl Ocak ve Temmuz aylarında güncellenir. Dolayısıyla, 2025 yılı için geçerli güncel tavanı kontrol edin. Bu, alacağınız net tutarı bilmek için kritiktir. İşveren bu ödemeyi yapmazsa veya eksik yaparsa yasal yollara başvurun. Çalışanlar haklarını arayabilirler.
EYT ile İşten Ayrılmada İhbar Tazminatı Durumu
İhbar tazminatı nedir? İş sözleşmesi feshedildiğinde ödenir. Kanundaki bildirim sürelerine uymayan taraf bunu diğer tarafa öder. Ancak EYT ile emeklilik farklıdır. İş Kanunu, EYT ile emeklilik nedeniyle ayrılmayı “haklı fesih” sayar. Çalışan kendi iradesiyle ve yasal hakkıyla sözleşmeyi bitirir. Bu nedenle çalışanın işverene bildirim süresi tanıması gerekmez. Yani ihbar süresine uymak zorunda değildir. Dolayısıyla, EYT’li çalışan işverenden ihbar tazminatı isteyemez.
Benzer şekilde, işveren de EYT ile ayrılan çalışandan ihbar tazminatı talep edemez. Emeklilik çalışanın yasal hakkıdır. Bu hak kullanılırsa ihbar süreleri ve tazminatlar gündeme gelmez. Fakat bazen farklı anlaşmalar olabilir. Örneğin, çalışan belirli bir süre daha çalışıp ayrılabilir. Bu durumda anlaşmanın koşulları geçerli olur.
Kullanılmayan Yıllık İzin Ücretleri
Yıllık ücretli izin hakkı İş Kanunu güvencesindedir. Çalışanların dinlenmesini ve motivasyonunu amaçlar. İş sözleşmesi herhangi bir nedenle bittiğinde bu hak devreye girer. Çalışanın kullanmadığı izinler varsa ücretini alır. EYT kapsamında emeklilik nedeniyle ayrılanlar da bu hakka sahiptir. Eğer hak edip kullanmadıkları yıllık izinleri varsa ücretini işverenden isteyebilirler.
Yıllık izin ücreti son brüt ücret üzerinden hesaplanır. Sözleşmenin bittiği tarihteki ücret esastır. Kullanılmayan her izin günü için o günkü brüt ücret ödenmektedir. Bu ödeme kıdem tazminatından bağımsızdır. Genellikle son ücretle birlikte ödenmektedir. Çalışanlar izin günlerini takip etmelidir. İşe girişten itibaren hak kazandıkları izinleri bilmelidir. İşten ayrılırken kullanmadıkları izinlerin ücretini talep etmelidir. İşveren ödemezse çalışanlar yasal yollara başvurabilir.
EYT Sonrası Aynı İşyerinde Tekrar Çalışma
EYT ile sıkça görülen bir durum vardır. Emekli olan çalışan aynı işyerinde çalışmaya devam eder. Bazen kısa bir ara verip tekrar başlar. Bu durum hem çalışan hem de işveren için mümkündür. Ancak belirli yasal düzenlemelere tabidir.
Çalışan EYT ile emekli olmaktadır. Kıdem tazminatı ve diğer haklarını alır. Sonrasında aynı işverenle anlaşma ihtimali bulunmaktadır. Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) ödeyerek çalışmaya devam eder. SGDP nedir? Emekli aylığı kesilmeden çalışanlardan alınan bir primdir. Bu durumda çalışan hem emekli aylığını alır hem de ücretini. İşveren bu çalışan için farklı oranda SGDP öder.
Önemli bir nokta daha var: 7438 sayılı EYT Kanunu bir teşvik içerir. Emeklilik nedeniyle işten ayrılanlar bu teşvikten yararlanmaktadırlar. İşten ayrıldıktan sonra 30 gün içinde aynı özel işyerinde tekrar başlamalıdırlar. SGDP’ye tabi olarak çalışmaya başlamaları gerekir. Bu durumda işveren 5 puanlık prim indirimi alır. Bu teşvik deneyimli personeli iş hayatında tutmayı hedefler. Ayrıca işveren maliyetlerini biraz azaltmaktadır. EYT sonrası aynı yerde çalışmaya devam edecekseniz yeni sözleşme yapın. Çalışma koşullarını (ücret, görev vb.) netleştirin. Bu, olası anlaşmazlıkları önlemektedir.
İşten Ayrılış Süreci ve Gerekli Belgeler
EYT ile emeklilik nedeniyle ayrılırken süreç önemlidir. Sorunsuz ilerlemesi için bazı adımlar atmalısınız. Öncelikle, gerekli belgeleri hazırlamalısınız. Çalışan önce SGK’dan resmi bir yazı almalıdır. Çünkü, bu yazı emekliliğe hak kazandığını göstermektedir (“emekli olabilir” yazısı). Bu en temel belgedir.
Ardından, çalışan bu belgeyle işverene istifa dilekçesi yazar. Dilekçede ayrılma nedenini açıkça belirtmelidir: “EYT kapsamında emeklilik”. Dilekçeyi işverene yazılı verin. Mümkünse iadeli taahhütlü posta veya noter kanalı kullanılmalıdır. Elden teslim ediyorsanız tarih ve imza karşılığı kopya alın. Bu ispat için önemlidir. İşveren belgeleri alınca çıkış işlemlerini yapar. Çalışanın çıkışını SGK’ya “08-Emeklilik (yaşlılık) veya toptan ödeme nedeniyle” koduyla bildirir. Çalışan tüm yazışma ve belgelerin kopyasını saklamalıdır. Olası anlaşmazlıkta bunlar delil olur.
Olası Anlaşmazlıklar ve Hukuki Yollar
EYT ile işten ayrılanlar bazen işverenle anlaşmazlık yaşar. Haklarını talep ederken sorunlar çıkma ihtimali bulunmaktadır. En sık görülen sorunlar şunlardır: Kıdem tazminatının ödenmemesi veya eksik ödenmesi. Kullanılmayan yıllık izin ücretlerinin verilmemesi. Böyle bir durumda çalışanlar yasal haklarını aramaktadır.
İş hukukunda alacak ve tazminat talepleri için önce arabulucuya başvurulması gerekmektedir. Bu, 2018’den beri dava şartıdır. Yani, çalışan önce arabulucuyla işverenle anlaşmayı denemelidir. Eğer, arabuluculukta anlaşamazsanız İş Mahkemesi’nde dava açabilirsiniz. Bunun için “anlaşamama son tutanağı” gerekir.
Bu süreçler karmaşıktır. Yasal detaylar içerir. Hak kaybı yaşamamak için profesyonel destek alın. Çünkü, bir iş hukuku avukatına danışmak en doğrusudur. Avukat haklarınızı doğru tespit eder. Gerekli belgeleri hazırlar. Yasal süreci etkin takip eder.
Sonuç
EYT düzenlemesi milyonlarca kişi için yeni bir dönem başlattı. Uzun yıllardır çalışanlar emekliliği bekliyordu. Bu süreçte EYT ile emekli olanlar haklarını bilmelidir. Bu hakları doğru şekilde talep etmeleri çok önemlidir. Kıdem tazminatı, yıllık izin ücretleri önemlidir. İşten ayrılma süreci ve anlaşmazlıkta izlenen yollar da bilinmelidir. Her aşamada bilinçli hareket etmek hak kaybını önler. Yasal haklar konusunda bilgili olun. Gerektiğinde profesyonel destek alın. Böylece, önemli geçiş sürecini güvenceli ve sorunsuz tamamlamanın anahtarına ulaşılacaktır.
