Mobbing Nedir İspatı ve Yasal Haklar

Mobbing nedir, işyerinde ispatı nasıl yapılır ve yasal haklarınız nelerdir konularının tüm detayları ile ele alındığı bir içeriktir.

Mobbing Nedir? İşyerinde İspatı ve Yasal Haklarınız (2025 Rehberi)

İş hayatı, kariyer hedeflerimizi gerçekleştirdiğimiz bir alan olmalıdır. Ancak bazen, çalışma ortamı bir kabusa dönüşebilir. İşyerinde psikolojik taciz, yani mobbing, çalışanların sağlığını, motivasyonunu ve kariyerini yok edebilen sinsi bir tehlikedir. Pek çok çalışan, yaşadığı olumsuz durumun adını koymakta veya ne yapacağını bilmekte zorlanır. Peki, Mobbing nedir? Yaşadıklarınızın mobbing olduğunu nasıl anlarsınız? Daha da önemlisi, mobbing nasıl ispatlanır ve bu duruma karşı yasal haklarınız nelerdir? Bu kapsamlı rehberde, 2025 yılı güncel bilgileriyle mobbingi tüm yönleriyle ele alacağız. Amacımız, hem mobbinge maruz kaldığını düşünen çalışanlara yol göstermek hem de işverenlere bu konudaki yasal sorumluluklarını hatırlatmaktır.

Mobbing (Psikolojik Taciz) Tam Olarak Nedir?

Mobbing, bir veya birden fazla kişinin, bir başka kişiye yönelik olarak gerçekleştirdiği sistematik ve sürekli psikolojik baskıdır. Bu baskının temel amacı, hedef alınan kişiyi yıldırmak, pasifize etmek, dışlamak ve nihayetinde işyerinden ayrılmaya zorlamaktır. Yargıtay kararları ve hukuk doktrini, bir davranışın mobbing sayılabilmesi için bazı kilit unsurları arar.

Mobbing’in Kilit Unsurları: Sistematik Olması ve Süreklilik

Her olumsuz olay mobbing değildir. Örneğin, yöneticinizle yaşadığınız tek seferlik bir tartışma veya yapıcı bir eleştiri mobbing sayılmamaktadır. Bir eylemin mobbing olarak nitelendirilmesi için sistematik ve kasıtlı olması gerekmektedir. Ayrıca, bu davranışların belirli bir süreklilik arz etmesi önemlidir. Hukuki uygulamada genellikle bu sürenin en az birkaç ay devam etmesi beklenir. Ancak, eylemlerin ağırlığına göre daha kısa süreler de mobbing olarak kabul edilebilmektedir.

İşyerinde Sık Görülen Mobbing Davranışları Nelerdir? (Somut Örnekler)

Mobbing, çok farklı şekillerde ortaya çıkabilmektedir. İşte sık karşılaşılan bazı mobbing davranışları:

İletişime Yönelik Saldırılar: Sürekli sözünüzün kesilmesi, kendinizi ifade etmenizin engellenmesi, fikirlerinizin görmezden gelinmesi, sürekli ve haksız yere eleştirilmeniz veya size karşı sesin yükseltilmesi.
Sosyal İlişkilere Yönelik Saldırılar: Ekip içinde dışlanmanız, selam verilmemesi, “yokmuşsunuz gibi” davranılması, sosyal etkinliklere davet edilmemeniz, arkanızdan dedikodu yapılması veya asılsız söylentiler yayılması.
Kişisel İtibara Yönelik Saldırılar: Dış görünüşünüz, aksanınız, özel hayatınız veya inançlarınızla alay edilmesi. Size aşağılayıcı lakaplar takılması.
Mesleki Konuma Yönelik Saldırılar: Yetkinliğinizin ve tecrübenizin altında anlamsız ve angarya işler verilmesi. Tam tersi, hiçbir iş verilmeyerek pasifize edilmeniz. Sürekli işlerinizin sabote edilmesi veya başarılarınızın görmezden gelinmesi. Yetkilerinizin haksız yere elinizden alınması.
Sağlığa Yönelik Saldırılar: Fiziksel şiddet tehditleri veya sağlığınızı tehlikeye atacak işleri yapmaya zorlanmanız.

Bu davranışlardan bir veya birkaçının sistematik olarak size yöneltilmesi, mobbingin varlığına işaret edebilmektedir.

Hangi Durumlar Mobbing Değildir? Sınırı Doğru Çizmek

Her anlaşmazlığı veya olumsuzluğu mobbing olarak nitelendirmemek gerekir. Bu durum, kavramın ciddiyetini zayıflatır. Aşağıdaki durumlar genellikle mobbing olarak kabul edilmemektedir:

Yöneticinin, objektif ve yapıcı bir dille performansınız hakkında geri bildirim vermesi.
İş yoğunluğu veya stres kaynaklı genel gerginlikler (kişisel olarak sizi hedef almadığı sürece).
İş arkadaşınızla yaşadığınız tek seferlik bir anlaşmazlık veya fikir ayrılığı.
İşin doğası gereği olan ve tüm ekibe eşit şekilde uygulanan kurallar veya beklentiler.

Ayırt edici temel faktör, davranışın kişisel, sistematik, sürekli ve yıldırma amaçlı olup olmamasıdır.

Mobbing Nasıl İspatlanır? En Kritik Adım: Delil Toplama

Mobbing davalarında en zorlu aşamalardan biri ispat sürecidir. Çünkü mobbing genellikle sözlü ve psikolojik düzeyde, tanıkların olmadığı ortamlarda gerçekleşir. Bu nedenle, yaşadıklarınızı belgelemek hayati önem taşır.

Yazılı Deliller

Yazılı deliller her zaman en güçlü kanıtlardır. Örneğin; size gönderilen aşağılayıcı veya tehditkar e-postalar, WhatsApp, Teams, Slack gibi uygulamalardaki yazışmalar, size verilen anlamsız veya yetkinliğiniz dışındaki yazılı talimatlar, haksız yere verilen uyarı/ihtar yazıları veya ani ve gerekçesiz performans düşüşü notları önemli delillerdir.

Tanık Beyanları

Yaşadığınız olaylara şahit olan iş arkadaşlarınızın tanıklığı çok değerlidir. Ancak, işlerini kaybetme korkusuyla birçok çalışan tanıklık yapmaktan çekinmektedir. Yine de güvendiğiniz iş arkadaşlarınızla durumu paylaşmanız faydalı olacaktır.

Tıbbi Raporlar

Mobbingin neden olduğu stres, anksiyete, depresyon, uyku bozuklukları gibi sağlık sorunları için bir doktora veya psikoloğa başvurmalısınız. Aldığınız tıbbi raporlar, yaşadığınız psikolojik baskının sağlığınız üzerindeki etkilerini kanıtlayan güçlü delillerdir.

Kişisel Kayıtlar (Günlük Tutma)

Bu, en önemli delil toplama yöntemlerinden biridir. Yaşadığınız her olayı bir günlüğe not alın. Tarih, saat, yer, kimlerin olduğu, size ne söylendiği veya ne yapıldığı gibi detayları objektif bir şekilde yazın. Bu günlük, olayların sistematik ve sürekli olduğunu göstermede size çok yardımcı olacaktır.

Uyarı: Ses veya video kaydı almak, Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) ve özel hayatın gizliliği ilkesi nedeniyle çok risklidir. Bu tür kayıtlar genellikle “hukuka aykırı delil” olarak kabul edilir ve sizi yasal olarak zor durumda bırakabilmektedir. Bu nedenle, bir avukata danışmadan kesinlikle gizli kayıt yapmayın.

Mobbinge Karşı Yasal Haklarınız ve Atabileceğiniz Adımlar

Eğer mobbinge uğradığınıza inanıyorsanız, sessiz kalmamalısınız. Atabileceğiniz birkaç önemli adım vardır:

Şirket İçi Süreçleri İşletin: İlk olarak, durumu delillerinizle birlikte yazılı bir dilekçe ile İnsan Kaynakları departmanına veya bir üst yöneticinize bildirin. İşverenin, İş Kanunu’na göre çalışanlarını gözetme ve işyerinde psikolojik tacizi önleme yükümlülüğü vardır. Şirketiniz şikayetinizi ciddiyetle soruşturmalıdır.
ALO 170’e Başvurun: Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi olan ALO 170’i arayarak durum hakkında bilgi alabilir ve şikayette bulunabilirsiniz.
İş Sözleşmesini Haklı Nedenle Feshedin: Eğer mobbing katlanılmaz bir hal aldıysa, İş Kanunu Md. 24/II-b’ye dayanarak (“İşverenin işçinin… şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söylemesi, davranışlarda bulunması…”) iş sözleşmenizi haklı nedenle derhal feshedebilirsiniz. Bu durumda, kıdem tazminatınızı ve diğer yasal alacaklarınızı talep etme hakkınız doğar.
Tazminat Davası Açın: Mobbing nedeniyle uğradığınız zararlar için maddi tazminat davası açabilirsiniz. Ayrıca, kişilik haklarınıza yapılan saldırı nedeniyle manevi tazminat davası açma hakkınız da bulunmaktadır.
Ayrımcılık Tazminatı Talep Edin: Eğer mobbingin temelinde cinsiyet, sendikal faaliyet gibi ayrımcı nedenler varsa, ek olarak ayrımcılık tazminatı da talep edebilirsiniz.

İşverenin Mobbingi Önleme Yükümlülüğü

İşverenler, işyerinde mobbingi önlemekle yasal olarak yükümlüdür. Bu kapsamda, mobbingi önleyici politikalar oluşturmalı, çalışanlara bu konuda eğitimler vermeli, şeffaf şikayet mekanizmaları kurmalı ve gelen şikayetleri ciddiyetle ve gizlilikle soruşturmalıdır. İşverenin bu yükümlülüklerini yerine getirmemesi, hukuki sorumluluğunu artırır.