ikdestek
İbraname İmzalamak Zorunda mıyım?” isimli içerikte, ilgili konuya dair tüm detayların yer aldığı bir yazı bulunmaktadır.
İbraname İmzalamak Zorunda Mıyım? (Yasal Haklarınız)
Soru: İşten ayrılıyorum ve İK departmanı önüme “ibraname” başlıklı bir belge koydu. Bunu imzalamazsam kıdem tazminatımı ve diğer alacaklarımı alamayacağımı söylüyorlar. İbraname imzalamak zorunda mıyım ve imzalarsam ne olur?
Cevap:
Bu soru, işten ayrılan her çalışan için hayati bir önem taşır. Vereceğimiz cevap çok net ve kesindir:
Hayır, ibraname imzalamak zorunda değilsiniz.
İşverenin, kıdem tazminatı gibi yasal haklarınızı ödemek için size ibraname imzalama şartı koşması yasalara aykırıdır. Şimdi bu konunun detaylarına ve bir ibranamenin hukuken ne anlama geldiğine bakalım.
İbraname Nedir ve Amacı Nedir?
İbraname, en basit tanımıyla bir “aklanma” veya “borçtan kurtulma” belgesidir. İş hukukunda ise, işçinin iş sözleşmesinin sona ermesiyle birlikte işverenden olan tüm alacaklarını eksiksiz bir şekilde aldığını ve işvereni bu borçlardan ibra ettiğini (yani akladığını) beyan ettiği yazılı bir sözleşmedir. İşverenler, gelecekte açılabilecek olası alacak davalarına karşı kendilerini güvence altına almak için bu belgeyi imzalatmak isterler.
Bir İbranamenin Yasal Olarak Geçerli Olmasının Şartları Nelerdir?
Bir ibranamenin hukuken bir anlam ifade edebilmesi ve geçerli sayılabilmesi için, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 420. Maddesi’nde belirtilen çok katı ve net şartları taşıması gerekir. Eğer imzaladığınız belge bu şartlardan birini bile taşımıyorsa, geçersiz sayılır. İşte o şartlar:
1. Yazılı Olma Şartı
İbraname mutlaka yazılı bir belge olmalıdır. Sözlü olarak yapılan anlaşmaların veya beyanların ibraname olarak hiçbir geçerliliği yoktur.
2. “Bir Aylık Süre” Şartı (En Önemli Kural!)
Bu, en çok ihlal edilen ve en az bilinen kuraldır. Bir ibranamenin geçerli olabilmesi için, düzenlendiği tarih, iş sözleşmesinin sona ermesinden başlayarak en az bir aylık süre geçtikten sonraki bir tarih olmalıdır. Yani, işten ayrıldığınız gün veya takip eden ilk bir ay içinde imzaladığınız ibranameler hukuken geçersizdir. Kanun koyucu, çalışanın işverenin baskısı altında kalmamasını şart koşmaktadır. Dolayısıyla, özgür iradesiyle bu belgeyi imzalamasını sağlamak için bu süreyi koymuştur.
3. Alacak Türlerinin Tek Tek ve Ayrı Ayrı Yazılması Şartı
İbranamede, “Tüm haklarımı aldım, hiçbir alacağım kalmamıştır” gibi genel ve belirsiz ifadeler kullanılamaz. İbra konusu olan alacağın türü (kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla mesai ücreti, yıllık izin ücreti, maaş vb.) ve miktarı, belgede açıkça ve ayrı ayrı belirtilmelidir. Bu şekilde belirtilmeyen alacaklar için ibraname geçerli olmaz.
4. Banka Yoluyla Ödeme Şartı
İbranamede yazan tüm ödemelerin, çalışana eksiksiz bir şekilde ve banka kanalıyla yapılması zorunludur. Elden yapılan ödemeler veya makbuz karşılığı yapılan ödemeler, ibranamenin geçerliliğini ortadan kaldırır. Banka dekontu, ödemenin yapıldığına dair en güçlü kanıttır.
Ne Zaman ve Nasıl İmzalamalısınız?
Yukarıdaki şartlar göz önüne alındığında, bir çalışan olarak izlemeniz gereken yol şudur:
- Önce Ödeme, Sonra İmza: Asla ve asla paranızı banka hesabınızda görmeden hiçbir belgeyi imzalamayın.
- Rakamları Kontrol Edin: İbranamede yazan rakamların, banka hesabınıza yatan net tutarlarla ve hak ettiğiniz brüt tutarlarla uyuştuğundan emin olun.
- Tarihi Kontrol Edin: Belgenin düzenlenme tarihinin, işten ayrılış tarihinizden en az bir ay sonraki bir tarih olduğundan emin olun.
- İçeriği Okuyun: “Tüm haklarımı aldım” gibi genel ifadeler yerine, hangi alacağınız için ne kadar ödeme aldığınızın tek tek yazılıp yazılmadığını kontrol edin.
Geçersiz Bir İbraname İmzaladım, Ne Olur?
İşten ayrılma anındaki baskı veya bilgisizlik nedeniyle, yukarıdaki şartları taşımayan bir ibraname imzalamış olabilirsiniz. Panik yapmayın! Eğer imzaladığınız ibraname, örneğin işten çıktığınız gün imzalatıldıysa veya “tüm haklarımı aldım” gibi genel bir ifade içeriyorsa, bu belge mahkemede geçersiz sayılacaktır. Böylece, bu durumda eksik ödendiğini düşündüğünüz alacaklarınız için yasal yollara başvurarak dava açma hakkınız devam eder.
Özetle: İbraname Bir Zorunluluk Değil, Bir Sonuçtur
Kısacası, ibraname imzalamak zorunda değilsiniz. Çünkü, tazminatınızın ödenmesi, ibraname imzalamanıza bağlı değildir. İbraname, ancak tüm yasal alacaklarınızın banka hesabınıza eksiksiz yattığını görmek önemlidir. Ardından, üzerinden en az bir ay geçtikten sonra, içeriğini dikkatle okuyarak ve anladığınızdan emin olarak imzalayabileceğiniz bir belgedir. Bu karmaşık bir karar olabilir. Bu nedenle, şüphe duyduğunuz her noktada bir iş hukuku avukatından profesyonel destek almaktan çekinmeyin.